اعتیاد زنان در ایران

زنان نيمي از جمعيت جامعه را تشکيل مي‌دهند و اين حقيقت در واقع و در عمل آنچنان که بايد در تمام زمينه هاي حيات اجتماعي تعميم داده نشده است؛ چرا که زنان نخستين قربانيان بسياري از آسيبها و انحرافات اجتماعي مي‌باشند.

در اين ميان اعتياد اگر نه اولين، اما يکي از مهمترين آنها می باشد. هر کجا سوء مصرف مواد مخدر آغاز مي‌شود زنان در صف نخستين قربانيان آن قرار مي‌گيرند چون علاوه بر آلودگي مستقيم، بيشترين آسيبها از اعتياد پدر، برادر، همسر، فرزند و حتي دوست و همکار به آنها وارد مي شود. تصور اکثريت جامعه در مورد اعتياد اين است که سوء مصرف مواد مخدر عمدتا پديدها ي مردانه است.

از اين رو نقش زنان در اين معضل مورد غفلت واقع شده است. اما به دليل نقش متعدد زنان در اعتياد به ويژه سوء مصرف مواد توسط آنها اهميـت فـوق العـادهاي در مقــايسـه بــا اعـتيـاد مـردان داشتـه و زواياي آن به دليل گوناگون از جمله ابا داشتن زنان در مراجعه به مراکز ترک و نوع نگاه جامعه به زنان معتاد، پنهان باقي مانده است. هر چند آمار دقيقي از ميزان جمعيت زنان معتاد كشور وجود نـدارد. امـا بـراسـاس برخـي پژوهشها 9/6 درصد از معتادان كـشور را زنـان تـشكيل مـي دهنـد (سـتاد مبـارزه بـا مـواد مخدر، 1387).

وزارت بهداشت در آمار خود در مورد زنان معتاد از رقم يك زن معتاد بـه ازاي هشت مرد معتاد گزارش مي دهد. برخي گزارشها هم بر اين امر تأكيد دارند كـه در مقابل هـر 100 مـرد معتـاد 7 زن معتـاد در كـشور وجـود دارد. با وجود اين آمار و اطلاعات پراكنـده و مقـدماتي ديگـر نمـي تـوان بـه راحتـي گفـت جمعيت اندكي از زنان گرفتار مواد مخدر و پيامدهاي آن هستند . اين در حـالي اسـت كـه بسياري از زنان و دختران به دليل برچسب هايي كه به يك زن و دختر معتاد در جامعـه زده ميشود كمتر تصور مراجعه به مراكز خود معرف را دارند . از اين رو اغلب، اعتياد در زنان و دختران پنهـان مانـده و بخـش قابـل تـوجهي از جمعيـت معتـادان زن كـشور در آمارهـا گنجانده نميشـوند.

بر اساس آمار جهاني، اعتياد در زنان عوارض خطرنـاك تـري نـسبت بـه مـردان ايجـاد ميكند. به عنوان مثال، فاصله زماني اولين تجربه مصرف مواد تا تزريـق مـواد در زنـان به طور متوسط دو سال و در مردان هشت سال است . بدين ترتيب زنان شش سال زودتـر از مردان به واسطه وابستگي شديد، كشيده مي شوند كه طبعـاً درمـان سـخت تـر و عـوارض جسمي-رواني-اجتماعي آن نيزبه مراتب بيشتراست.

نیمرخ اعتیاد زنان در کشور
1- دختران و زنان مصرف كننده مواد مخدر و الكل، از نوجواني تا سالخوردگي، تحت تأثير روابط زندگيشان قرار دارند . به نظر ميرسد دختران نسبت به فشار گروه همسالان، در مقايسه با پسران، آسيب پذيرتر باشند و ممكن اسـت بـه منظـور احـساس پذيرفتـه شـدن در گروه همسالان، اعتياد را تجربه كنند .
2- زنان معتاد و الكلي، نسبت بـه مـردان احتمـال بيشتري دارد كه شريك جنسي داشته باشند كه مصرف كننده اين مواد است. برآورد شده است كه حدوداً بين يك دوم تا يك سوم زنان معتاد، با مردي كه معتاد است، زندگي ميكنند.
3- جوان گرايش دارنـد تا توسط مردي مسنتر كه با او روابط صميمانه و نزديك دارند، با مواد مخدر آشنا شـوند.
4- بر اسـاس برخي مطالعـات زنـان بيش از مردان، به دلايـل خـانوادگي دست از اعتياد ميكشند. يعني ترك سوءمصرف مـواد در زنـان بيـشتر بـرروي جنبـه هـاي شخصي و عاطفي تجارب مرتبط با مواد متمركز اسـت و در مـردان بيـشتر تـابع جنبـه هـاي ، بيروني و مالي است.

نویسندگان: محمد طاهری و هادي شفيعي سيف آبادي (کارشناسان امور پیشگیری و روانشناس اورژانس اجتماعي اداره بهزیستی شهرستان کازرون)