کازرون نگاه:نقش حوزه های علمیه در دین مداری حوزه تمدنی کازرون ، لزومِ باز تعریف ارتباطات مردم با روحانیت/امان‌الله دهقانفرد؛ کارشناس ارشد سیاسی و دیپلمات پیشین ایران
بخش اول :
مطالعه ی حوزه ی تمدنی کازرون ، با مشخصات تعریف شده در طول و عرضِ جغرافیایی چند هزار ساله ، نشان می دهد که ساکنان آن ، حتی قبل از طلوع خورشیدِ اسلام در سرزمین حاصل خیز این منطقه بزرگ ، دارای گرایش های « دین گرایانه » بوده و همین اصل به عنوان عاملی اساسی ، ارتباط بین مردم و بزرگان دینی را ناگزیر نموده و موجب تاسیسِ مراکزی جهت تربیت عالمان دین شناس در بخش های مختلف این حوزه گردیده است . با توجه به این پیشینه ی مشخصِ تاریخی و از طرفی تحولات به وجود آمده در مقولات ترویج علوم دینی و تمزیجِ دین و سیاست در دوره های اخیر ، موارد زیر مورد اشاره قرار می گیرند .
۱- بر اساس بررسی های به عمل آمده ، تعلیمِ علوم ، اعم از دینی ، غریبه و جدیده ، در حوزه ی تمدنی جنوبِ کشور ، به ویژه کازرون ، طی قرن های متمادی بر عهده ی علمای پرورش یافته در مکاتب دینی بوده و این « مکتب خانه ها » در ابعاد « تعلیم » و « تربیتِ » شاگردانِ خود معمولا نقش مدارس ، حوزه های علمیه و دانشگاه های امروزی را ایفا می نموده اند . اگر چه تحولات شتابان علوم ، موجب گرایش بخش زیادی از مردم به علم آموزی گردیده در عین حال اما تربیت یافته گان آن مکاتب ، در سطح کشوری ، معمولا سرآمدان دنیای خود در گرایش های مختلف هنری ، شعر ، فلسفه ، طبابت ، ستاره شناسی و.. بوده اند به گونه ای که بخشی از نظریاتِ پایه ای علوم جدید ، بر مبنای یافته های دانشمندان همان مکاتب استوار گردیده است .
۲- علم گرایی و هنرنمایی مردمان ساکن در حوزه ی تمدنی کازرون ، حتی قبل از ورود اسلام ، نیز بارها مورد تاکید و تایید قرار گرفته و « بی شابور » و کتیبه های تا الان کشف شده ی آن تنها بخش اندکی از تاریخ نهفته در مناطق مختلف آن محسوب می شود در عین حال عزیمت کاشفانه ی سلمان فارسی ( کازرونی ) به سمت مدینه النبی و حضور عاشقانه و عالمانه ی ایشان در خاندان رسول اعظم ، موجب جلب توجه مسلمین و خاندان نبوت به این منطقه از ایران بزرگ و از طرفی گرایش ساکنان این حوزه به اسلام حیات بخش گردید و همین امر ، در کنار اتصال سرزمینی مناطق کازرون ( جزیره ی بحرین ) به جزیره العربِ آن روز ، عاملی برای پذیرش سریع ترِ اسلام و ولایت مداری مردمان این منطقه گردیده است .
۳- گشت و گذار در حوزه ی سرزمینی کازرونِ بعد از اسلام نشان دهنده ی آثاری متعدد از عالمانی است که سال ها کرسی علم آموزی و عالم پروری را در این منطقه بزرگ عهده دار بوده اند ضمن آن که در همان ایام حوزه های علمیه ای با سبک و سیاق ویژه ، در بخش هایی مانند خشت ، دریس ، مرکز کازرون و.. فعالیت داشته که طالبان علوم را از سایر مناطق ایران پذیرش و مورد تعلیم قرار می داده اند .
۴- علاوه بر حوزه های علمی ، مساجد ، از دیگر مراکزی بوده که در آن ها تعلیمات دینی رواج داشته و در همین رابطه وجود ده ها مسجد بزرگ و کوچک ، مانندِ مسجد چهل ستون در خرابه های باقی مانده از دریسِ قدیم و.. ، و دفن عده ای از شیوخ و مدرسین این مکاتب در کنار مراکز یاد شده ، دلیلی بر این مساله می باشد .
۵- بزرگان دینیِ کازرون علاوه بر وظیفه ی تعلیم و تربیت علوم دینی ، سوادآموزی و.. ، همچنین تکیه گاهی برای ساکنان این مناطق در حل و فصل مشکلات جامعه و محله های خود بوده و به دلیلِ همین حضورِ پر رنگ ، نفوذِ چشم گیری در میان اقشار مختلف اجتماع ، حاکمان و متنفذین کشوری و لشکری داشته اند به گونه ای که حتی برای بخش عمده ای از اقدامات و فعالیت ها، از نام گزاری فرزندان گرفته تا مقابله با متجاوزین خارجی ، تلاش گردیده تا از فتاوا و نقطه نظریات آنان استفاده شود .
۶- حوزه ی علمیه جدید کازرون با برخورداری از تاریخچه ی چند‌صد‌ساله در تربیت هزاران طالب علوم اسلامیِ دختر و پسر و تامین نیازهای دینی و معنوی منطقه ، نقش به سزایی در « دین گرایی » و « ولایت مداری » ساکنان این مناطق داشته به گونه ای که علاوه بر رفع بخشی از دغدغه های دینی و فرهنگی مساجد و مدارس دولتی ، همچنین در افزایش اطلاعات سیاسی و اجتماعی ساکنان بخش ها و روستاهای مربوطه نیز فعالیت داشته است .
٧- شهرستان کازرون با ٢٩۶ روستای دارای سکنه و ٢٧٠ هزار نفر جمعیت ، که ٢٣٢ روستا بین ۵٠ تا ۵ هزار نفر در آن ها زندگی می کنند ، دارای ١٧٨ باب مسجد و ٩٢ امام زاده [ جمعا ٢٧٠ مرکز مذهبی] و ده ها حسینیه ، زینبیه وگلزار شهدا و یک مرکز زیارتی کشوری [ امام زاده سید حسین (ع ) ] بوده که طی بررسی های به عمل آمده تنها تعداد اندکی طلبه و عالم دینی به صورت ثابت در این مناطق به اقامه نماز های جماعات و ارشاد مردم مشغول بوده که البته از این تعداد نیز ۷ نفرشان دارای حکم امامت جمعه هستند ، و متاسفانه بیش از ۸۰ درصد از اماکن یاد شده تنها به صورت مقطعی و در ایامی مانند ماه های محرم و رمضان از حضور طلاب بهره مند می شوند .
۸- عدم حضور و استقرار روحانیون در مراکز پر تعداد مذهبی و دینی ذکر شده در حالی است که شهرستان کازرون از یک حوزه علمیه ، با پیشینه ی سیصد ساله ، برخوردار از ۵٠ حجره [اتاق ] ، ١٠ مَدرَس و ١۵٠ طلبه و چندین استاد و شعبه ی دوم این حوزه در بخش قائمیه[ مخصوصِ برادران ] و همچنین حوزه علمیه مکتب الزهرا [ در ساختمان جدیدالتاسیس ] ، با بیش از یک صد نفر [ ویژه خواهران ] در حال حاضر زیر نظر مرکز مدیریت قم ، مشغول ارایه ی دروس سطح بوده و تا به حال نزدیک به هزار نفر نیز پس از فراگیری دروس پایه به دیگر مراکز دینی و حوزوی مهاجرت ، فارغ التحصیل و یا اشتغال به تدریس در دانشگاه ها و سطوح عالی حوزه های علمیه بوده و هستند .
ان شااله در بخش دوم از این یادداشت پیرامون چگونگی باز تعریف حضور طلاب در مراکز دینی ، مذهبی و اجتماعی به همراه « راه کار » ها و « پیشنهاد» های کارشناسی مورد نظر ، مطالبی ارایه خواهد گردید
امان اله دهقان فرد
دانش آموخته حوزه های علمیه کازرون و قم
۱۳۹۷/۴/۷
