شهرستان کازرون، یکی از شهرهای استان فارس و میزبان آثار باستانی و تاریخی متعددی است که فراز و نشیب‌های فراوانی را در تاریخ خود به ثبت رسانده و شاهد رویدادهای تاریخی بسیاری از دوران مختلف و حکمفرمانی شاهان متعدد بوده است.
این شهرستان تاریخی با برخورداری از جاذبه‌های گردشگری تاریخی، مذهبی، طبیعی و فرهنگی و نیز به‌دلیل سکونت جمع زیادی از دانشمندان، شاعران و صوفیان، از دیرباز به‌عنوان یکی از ارزشمندترین نواحی تمدن اسلامی شناخته شده و امروزه نیز یکی از مقاصد گردشگری در سراسر کشور محسوب می‌شود؛ به‌گونه‌ای که هر ساله جمع زیادی از مسافران و توریست‌های سراسر جهان، برای بازدید از آن، بار سفر بسته و عازم این شهر می‌شوند. در ادامه با گوشه اندکی از جاهای دیدنی کازرون بیشتر آشنا خواهیم شد.
۱. آتشکده گره (جره)
آدرس: کازرون، مجاورت روستای بالاده
بنایی ارزشمند در مجاورت روستای «بالاده» از توابع شهرستان کازرون قرار دارد که گرد تاریخ و گذر زمانی بس طولانی بر آن سایه افکنده است. اما این اثر تاریخی که از آن به نام «آتشکده گره» یاد می‌شود همچنان استوار سر به آسمان برافراشته و همچون میراثی ارزشمند برای ما و آیندگان روزگار می‌گذراند. به نظر می‌رسد که این عمارت چهارتاقی به دستور وزیر «بهرام پنجم» که «مهرنرسی» نام داشت، در کنار رودخانه و روی تپه‌ای که در گذشته اطراف آن شهری قرار داشته، احداث شده است. معمار و سازندگان آن، آتشکده را با نمایی محدبی شکل، با مصالحی همچون سنگ‌های تراش‌خورده و به ارتفاع ۱۴ متر احداث کرده‌اند. از ویژگی‌های بارز و جالب آتشکده «گره» که به «جره» نیز شهرت دارد، می‌توان به نوع کاربری آن علاوه بر محلی مذهبی اشاره کرد. باستان‌شناسان معتقد هستند که سازندگان این بنا، آتشکده را برای امور تقویمی و گاهشماری نیز بنا کرده‌اند که نشان از علم و دانش مردم در ایران باستان است.
۲. شهر باستانی بیشاپور
آدرس: استان فارس، ۱۹ کیلومتری کازرون، کنار دره چوگان
در مجاورت دره چوگان و در فاصله ۲۳ کیلومتری شمال غربی شهر کنونی کازرون، شهری باستانی با وسعت حدود ۲۰۰ هکتار قرار دارد که به «شهر باستانی بیشاپور» شهرت یافته است. طبق اسناد و تحقیقات صورت گرفته توسط باستان‌شناسان به نظر می‌رسد که قدمت این شهر به اواسط قرن ۳ میلادی بازمی‌گردد که به فرمان «شاپور اول» از پادشاهان حکومت ساسانیان احداث شده است.
قدمت بیشاپور به اواسط قرن ۳ میلادی بازمی‌گردد که به فرمان «شاپور اول» از پادشاهان حکومت ساسانیان احداث شده است
معماران از روش‌های مهندسی یونانیان که به هنرمندی «هیپوداموس» خلق شده بود به‌صورت دو بخش اصلی ارگ سلطنتی (این بخش شامل آثار ارزشمندی همچون معبد آناهیتا، تالار تشریفات شاپور، ایوان موزاییک و کاخ به والرین است) و بخش عامه نشین (این بخش متشکل از خانه‌های مسکونی، گرمابه، کاروان‌سرا و بازار است)، بنا شد. در این شهر باستانی می‌توان میراث ارزشمندی از جمله حجاری‌های دوران حکومت ساسانیان (حجاری‌هایی که به‌عنوان شاهکار آثار دوران ساسانیان در تنگ چوگان و در مجاورت شهر بیشاپور و بر کرانه رودخانه شاپور برجای مانده‌است) را مشاهده کرد؛ ۶ نقش برجسته که در دو طرف تنگ چوگان قرار دارد و به پیروزی و تاج‌گذاری پادشاهان ساسانی پرداخته است.
۳. معبد آناهیتا در بیشاپور
آدرس: ۲۳ کیلومتری شمال غربی کازرون، شهر باستانی بیشاپور
در شهر باستانی بیشاپور، آثار تاریخی ارزشمندی وجود دارد که «معبد آناهیتا» یکی از آن میراث برجای مانده از تاریخ ایران است. این سازه تاریخی به‌صورت بنایی مکعبی شکل و به‌گونه‌ای که از سطح زمین‌های مجاور خود با فاصله‌ای نزدیک به ۶ متر پایین‌تر قرار گرفته، ساخته شده است. بنابراین از ۱۴ متر ارتفاع این اثر تاریخی، تنها ۸ متر آن را می‌توان مشاهده کرد و بقیه سطوح آن به‌صورت سردابه در عمق زمین قرار دارد. به نظر می‌رسد که معبد آناهیتا (الهه آب) نیز همانند دیگر معابد ساخته شده توسط آرایایی‌های پیرو دین زرتشت، برای نیایش و ستایش آب احداث شده است. این سازه ارزشمند ایران باستان، از لحاظ معماری و نیز به‌دلیل رعایت دستگاه‌های تنظیم و تقسیم کننده و کنترل جریان آب، یکی از شاهکارهای دوران خود بوده و نمی‌توان همانندی برای آن یافت.
۴. کاروانسرای کمارج
آدرس: ۳۰ کیلومتری کازرون، روستای کمارج
یکی دیگر از عمارات تاریخی در استان فارس، کاروانسرایی متعلق به دوران حکومت صفویان است که به «کاروانسرای کمارج» شهرت یافته است. این اثر تاریخی در روستایی به همین نام و در ۳۰ کیلومتری شهرستان کازرون قرار گرفته است. نقشه این بنا را به‌صورت یک بنای چهار ایوانی طراحی شده که چهار برج در چهار گوشه آن تعبیه شده است. مصالح اصلی به کار رفته در ساخت آن سنگ، گچ و ساروج است و هنرمندان تزیینات ساده‌ای را با استفاده از گچ در نمای داخلی، نمای خارجی، ایوان‌ها و طاق‌نماها انجام داده‌اند.
۵. روستای دوان
آدرس: استان فارس، بخش مرکزی دهستان دوان
یکی از مناطق زیبا و خوش‌منظره در استان فارس و شهرستان کازرون، روستای «دوان» است که در ۱۲ کیلومتری از آن و در دامنه رشته کوه‌های زاگرس قرار گرفته است و به نظر می‌رسد که پیشینه این روستا به زمان حکومت ساسانیان بازمی‌گردد. در این روستای تاریخی می‌توان آثار باستانی متعددی را از جمله گورستان‌های متعدد، ته‌ستون‌ها، کتبیه‌هایی منقوش به خط کوفی و بنای تاریخی «قلعه دختر» مشاهده کرد که نمایانگر تاریخ و پیشینه طولانی این روستای زیبا است.
۶. نقش برجسته پل آبگینه
آدرس: شهرستان کازرون، بخش مرکزی، دهستان بلیان، روستای پل آبگینه
«نقش برجسته پل آبگینه» که به نام‌های دیگری همچون «تیمور میزرا» نیز شهرت یافته است، از دیگر آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری شهرستان کازرون است که در ۱۲ کیلومتری آن، در نزدیکی «روستای آبگینه» و و «دریاچه پریشان»، قراردارد. این نقش‌برجسته که روی دیواره کوهی حجاری شده است، تصویر «تیمور میزرا» از نوادگان «فتحعلی شاه قاجار» را نشان می‌دهد که روزگاری عنوان حاکم کازرون را در اختیار داشته است. همچنین در این نقش‌برجسته می‌توان اشعاری به خط نستعلیق و در مدح «تیمورمیرزا» مشاهده کرد.
۷. دریاچه پریشان
آدرس: شهرستان کازرون، بخش مرکزی، دهستان بلیان، روستای پل آبگینه
«دریاچه زیبای پریشان» یکی از زیباترین دریاچه‌های شهرستان کازرون و استان فارس است که در ۱۲ کیلومتری از این شهرستان قرار گرفته و عنوان بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین ایران را به خود اختصاص داده است. این پدیده ارزشمند طبیعی از وسعتی حدود ۴۳ کیلومتر مربع برخوردار بوده و چشم‌اندازی قابل‌توجه از طبیعت ناب و بکر کازرون را برای گردشگران و مسافران پدید آورده است. «مور»، «پریشان»، «شور»، «کازرون»، «توز»، «پریشم» و… نام‌های دیگر این دریاچه است که در مدت زمان پیدایش آن، توسط مردم نامیده شده است.
۸. بقعه علامه دوانی
آدرس: ۹ کیلومتری شمال کازرون
در روستای تاریخی «دوان» و در ۹ کیلومتری شهر کازرون، آرامگاهی وجود دارد که به «بقعه علامه جلال‌الدین دوانی» از دانشمندان، عالمان و مفسران قرآن شهرت یافته است. جالب است بدانید که احتمالات متعددی در مورد پیشینه واقعی بنای بقعه، وجود دارد. طبق برخی از آثار موجود در بقعه، به نظر می‌رسد که قدمت بنای آن، قدیمی‌تر از سال دفن علامه دوانی باشد؛ چراکه درون بقعه، قطعه سنگ قبری وجود دارد که روی آن تاریخ ۱۰۱ هجری قمری درج شده و نیز به‌دلیل شباهت طرح بنای مذکور به چهارطاقی‌های دوران ساسانی، احتمال می‌رود که از سازه‌های دوران حکومت ساسانیان باشد.
۹. دشت برم (دشت شقایق)
آدرس: کازرون، ۳۰ کیلومتری شرق کازرون در مسیر شیراز
یکی از زیباترین تفرجگاه‌ها و جاذبه‌های گردشگری طبیعی در شهرستان کازرون، «دشت برم» واقع در ۳۰ کیلومتری این شهرستان است که عنوان بزرگ‌ترین دشت بلوط کشور را به خود اختصاص داده است.
دشت برم، از بزرگ‌ترین دشت‌های ایران است که در فصل بهار با حضور گل‌های شقایق وحشی، از چشم‌اندازی بی‌نظیر برخوردار می‌شود.
همچنین منطقه از کشور که از آن به زیستگاه گوزن زرد ایرانی یاد می‌شود، در فصل بهار بویژه در ماه اردیبهشت، با شقایق‌های وحشی پوشیده شده و منظره‌ای بسیار زیبا و وصف‌نشدنی را ایجاد میکند. طبیعت زیبا و تحسین‌برانگیز این ناحیه در کنار آثار تاریخی همچون «کاروانسرای میان کتل» که تنها کاروانسرای سنگی ایران است، باعث جذب گردشگران و توریست‌های متعددی در ایام مختلف سال شده است.
۱۰. روستای تاریخی دوسیران
آدرس: توابع بخش کوهمره نودان شهرستان کوهچنار
یکی دیگر از روستاهای تاریخی ایران در شهرستان کازرون قراردارد که به‌دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه آن، از معماری جالب و خاصی برخوردار است. این روستای زیبا روی تخته‌سنگ‌های بزرگ قرار دارد و بخش عظیمی از مصالح استفاده شده در ساخت خانه‌ها، عمارات و منازل آن، سنگ‌های بزرگ و لاشه‌سنگ‌ها است. دوسیران به‌معنای دوست‌داران ایران است و به همین دلیل به روستای دوسیران لقب گرفته است.
شهرستان کازرون، به‌دلیل برخورداری از قدمت و پیشینه‌ای دیرین، بهره‌مندی از طبیعت زیبا و مناظر بکر و خارق‌العاده طبیعی، آثار فرهنگی و بناهای مذهبی، یکی از پرجاذبه‌ترین شهرهای گردشگری در استان فارس است که علاوه بر دیدنی‌های مذکور، دارای آثاری چون کاروانسرای کنار تخته، تفرجگاه رنجان، امامزاده پیربنکی، امامزاده چهارده معصوم خشت، قلعه پوسکان، چشمه سراب دختران، چشمه سراب اردشیر، نرگس‌زارهای کازرون، چشمه دادین، بازار کازرون، خانقاه علیا، نقش‌برجسته بهرام دوم (سرمشهد)، نقش‌برجسته قندیل، تنگ جیز، باغ نظر، تنگ چوگان، چشمه دادین، غار کله کفتری و… است.
شایان ذکر است که شهرستان کازرون بزرگ (کازرون و کوهچنار) شامل نقاط دیدنی بسیار زیاد دیگری از جمله اماکن تاریخی مانند غار و مجسمه شاپور ساسانی، تنگ چوگان و نقش برجسته غلبه ایرانیان بر والرین امپراتوری روم، قلعه پوسکان، کاروانسرای میان کتل، اماکن مذهبی و مقبره بزرگانی مانند بقعه امامزاده سیدحسین(ع)، ابواسحق کازرونی، مسجد ملابرات(خانه پدری سلمان فارسی)، شیخ‌امین الدین بلیانی (استاد حافظ شیرازی)، آرامگاه نصرالله مردانی شاعر معاصر، و نقاط تفریحی بسیاری مانند تنگ تیکاب، باغ نظر و… است که در مطالب بعدی اشاره خواهند شد.
پرسش‌های متداول
آتشکده گره متعلق به چه دورانی است؟
بهرام پنجم ساسانی
شهر باستانی بیشاپور کجاست؟
در مجاورت دره چوگان و در فاصله ۲۳ کیلومتری شمال غربی شهر کنونی کازرون
علت شهرت معماری معبد آناهیتای بیشاپور چیست؟
رعایت دستگاه‌های تنظیم و تقسیم کننده و کنترل جریان آب
نام‌های دیگر دریاچه پریشان چیست؟
«مور»، «شور»، «کازرون»، «توز»، «پریشم» و…
