هشتاد و ششمین سالروز ثبت ملی شهر تاریخی بیشاپور
به گزارش کازرون نگاه ، شهر تاریخی بیشاپور به عنوان بیست و چهارمین اثر تاریخی ایران در فهرست آثار ملی در روز ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ به ثبت رسیده است .
منظور بزرگداشت این رویداد تاریخی ، پایگاه پژوهشی بیشاپور در راستای انجام رسالت مطالعاتی ، حفاظت و مرمتی خود اقدام به تاسیس و راه اندازی بانک جامع سفالینه های ساسانی فارس نمود .
در چشم انداز آتی گروه مطالعات پایگاه پژوهشی بیشاپور ترسیم شده ، که به عنوان مرکز مطالعات ساسانی شناسی فارس در ایران تبدیل گردد .
همچنین بیشترین نقوش برجسته ساسانی در شهرستان کازرون و تنها معبد آناهیتای فارس در شهر بیشاپور قرارگرفته ،که این خود نشان دهنده اهمیت بالای شهر سازی و دوره استقراری در شهر بیشاپور می باشد .
رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان کازرون در مراسم معرفی بیشابور گفت: شهر بیشاپور درتاریخ ۲۴ شهریور ماه ۱۳۱۰ به شماره ۲۴ در فهرست ملی قرار گرفت.
محمدرضا معینی با اشاره به اینکه این برنامه به معرفی تخصصی بیشابور اختصاص داشت، گفت: به‌مناسبت هشتاد و ششمین سال ثبت بیشابور، بانک جامع سفالینه‌های ساسانی استان فارس تاسیس و راه‌اندازی شد.
معینی افزود: با توجه به اینکه پایگاه پژوهشی شهر بیشاپور دارای موزه تخصصی ساسانی و کتابخانه است از این رو در نظر داریم کارگاه دائم حفاظت و مرمت گچ بری‌های ساسانی را نیز در این پایگاه راه‌اندازی کنیم.
وی با بیان اینکه در شهر تاریخی بیشاپور گچبری‌های متعددی وجود دارد، افزود: هم اینک گچبری‌های تاریخی این شهر را در تالار تشریفات و ایوان موزایک می‌توان دید.
مدیر داخلی پایگاه شهرتاریخی بیشاپور ادامه داد: تکمیل و تجهیز موزه شهر بیشاپور ساماندهی، خواناسازی و مرمت محوطه بیرونی و درونی مسجد جامع بیشاپور همچین تملک عرصه و حریم مجموعه طبیعی، تاریخی این شهر و پیگیری ثبت جهانی شهر بیشاپور همچنین ایجاد زیر ساخت‌های لازم جهت ارائه خدمات گردشگری در محوطه تنگ چوگان و شهر بیشاپور از جمله برنامه‌های آینده پایگاه پژوهشی بیشاپور است .
به گزارش ایسنا، برنامه معرفی شهر بیشابور، فردا جمعه ۲۶ شهریور نیز در خانه جهانگردی شیراز واقع در بلوار شهید چمران، ادامه خواهد داشت.
در این برنامه فعالیت‌های انجام شده در این پایگاه پژوهشی نیز در قالب فیلم و عکس در معرض دید عموم علاقمندان قرار گرفته و ۴۰ قاب عکس از اسناد تاریخی و تصاویر مربوط به مرمت این شهر تاریخی در دوره‌های گذشته نیز به نمایش درآمده است.
اسناد هشتاد و ششمین سالروز ثبت ملی شهر تاریخی بیشاپور
بیشاپور در ویکی پدیا
بیشاپور یکی از شهرهای باستانی ایران در کازرون است که در زمان ساسانیان ساخته شده‌است و امروزه تنها ویرانه‌هایی از آن برجای مانده‌است. بیشاپور با دویست هکتار وسعت، از شهرهای مهم آن زمان بوده‌است و اهمیت ارتباطی داشته‌است.
این شهر از قدیمی ترین شهرهایی است که تاریخچه ساخت آن بصورت مکتوب در سنگ نوشته ای موجود است. بیشاپور در شمال غرب شهر کازرون قرار گرفته و از شهرهای خوش آب و هوا و دارای طراحی و مهندسی ویژه آن روزگار بوده‌است.
در کتابهای تاریخی، نام این شهر با عنوانهای بیشاپور، بیشابور، به شاپور، بیشاور و «به اندیوشاپور» ضبط شده‌است. شهر بیشاپور مرکز ایالت و کوره اردشیرخوره بوده‌است [۱]. بیشاپور تا قرن هفتم هجری آباد و مسکونی بوده‌است و پس از آن ویران شده‌است.
بیشاپور گنجینه‌ای از آثار ارزشمند ساسانی مانند معبد آناهیتا است.
سبک معماری بنا شیوه پارتی است.
شکل گیری بیشاپور
بیشاپور به سال ۲۶۶ میلادی و به دستور شاپور اول پادشاه ساسانی ساخته شده‌است.
پس از پیروزی شاپور بر والرین امپراتور روم، شاپور دستور داد در ناحیه‌ای خوش آب و هوا بر سر راه تخت جمشید به تیسفون شهری بنا کنند. این جاده در زمان هخامنشیان، شهرهای تخت جمشید و استخر را به شوش وصل می‌کرد.
شاپور نام خود را بر این شهر نهاد. معماری از اهالی سوریه قدیم به نام آپاسای (اپاسای) برای ساخت شهر تازه انتخاب شد [۱].
معماری بیشاپور
شهر بیشابور با روش مهندسی یونانیان که توسط هیپوداموس ابداع شده بود در زمینی مستطیل به گونه‌ای طراحی شد که چهار دروازه و دو خیابان آن، یکدیگر را قطع می‌کردند [۳]. یکی از خیابانها در جهت شمال به جنوب و دیگری شرق به غرب است و هر کدام در انتها به یکی از دروازه‌های شهر منتهی می‌شده‌اند. دروازه غربی، ورودی اصلی شهر بوده‌است.
شهر بیشاپور از دو بخش اصلی تشکیل شده‌است:
- ارگ سلطنتی شامل آثار شاخصی مانند معبد آناهیتا، تالار تشریفات شاپور، ایوان موزائیک، کاخ به والرین.
- منطقه عامه نشین شامل خانه‌های مسکونی، گرمابه، کاروانسرا و بازار.
بیشاپور توسط کوه، رودخانه، دیواره‌های قلعه و خندق محافظت می‌شده‌است.
موقعیت جغرافیایی
بیشاپور در کنار دره چوگان واقع است. و فاصله آن تا شهر کازرون ۱۵ کیلومتر است. بیشاپور در کنار رود شاپور قرار گرفته‌است.
آثار باستانی
منطقه باستانی بیشاپور مشتمل بر سه بخش اصلی است:
- شهر بیشابور
- قلعه (دختر) با نقش برجسته‌های ساسانی.
- دره رودخانه بیشاپور[۴].
در این ناحیه آثار دیگری مانند قلعه دختر، قلعه پسر و نقش‌های تنگ چوگان قابل اشاره هستند.
برخی تک اثرهای به جای مانده از شهر باستانی بیشاپور عبارت‌اند از:
- معبد آناهیتا
- کاخ والرین
- ایوان موزائیک
- ستون‌های سنگ یادبود بیشاپور
دانستنی‌ها
اداره راه و ترابری استان فارس در نظر داشت جاده شاهپور به نورآباد ممسنی را که شهر تاریخی بیشاپور را به ۲ نیم میکند تعریض کند اما با اعتراض سازمان میراث فرهنگی، سرانجام عبور ماشینهای سنگین از این محل ممنوع شد و هرگونه عملیات راهسازی منوط به نظر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گردید [۵].
بیشاپور
امروزه پس از شصت و چهار سال که از آغاز کاوش‌های باستان شناسی در بیشاپور می‌گذرد .
بسیاری از بناهای برپای آن زمان فروریخته و ته رنگ معماری آن در زیر آوار فروریخته بناها مدفون مانده است از اینرو کمتر می‌توان سیمای آن روز شهر رادید آن روز شهر را دید و از هیئت عمومی بناهای نیمه بر پای آن مبهوت ماند.[
کاخ شهر بیشاپور در ورودی شهر از طریق دروازه شرقی به صورت انبوهی از ساخت و سازهای معمارانه برپا شده که مطلوب شهرهای امپراطوران رومی بوده است.[۷]
شهرسازی
فاصله زمانی بنیاد بیشاپور با بنیاد فیروز آباد کمتر از یک ربع قرن است. بنیادی که پسر بوجود آورده با بنیادی که پدر خلق کرده هیچ شباهتی ندارد. شهرکی که شاپور دستور ساخته آن را داده حتی ملهم از هلنی نیست، و با فرض یک بازگشت در شهرسازی که پارس در زمان سلوکی‌ها شناخته، این امر را خواهیم پذیرفت که بیشاپور یک شهر یونانی نیست زیرا تعادل آن توازی آن و گزینش شرایط طبیعی برای مقر شهر و آکروپل آن، محورهای مبتنی بر خط صاف و زوایای قایمه موید روحیهٔ رومی است.[۸]
آکروپل
همهٔ محوطه‌ها برای خود آکروپل دفاعی نمی‌ساختند ساختن چنین آکروپل کار حکومت خواص و نیز حکومت سلطنتی است در حالی که حکومت‌های مردم سالاری یا دموکراسی ترجیح می‌دهند در دشت زندگی کنند.[۹]
به نظر می‌رسد که سازندگان آکروپل با اصول دژسازی که ایران از زمان‌های قبل به آن عمل میکرده بیگانه نبوده و آنها را پذیرفته‌اند.[۱۰]
نقش برجستهای بیشاپور
موضوع نقش برجسته‌ها همیشه روی یک سطح آزاد و آرمانی ظاهر و گسترده شده است. به نحوی که این نثر تاریخی هرگز دارای آن فحوای کلامی نیست که بیانگر آثار یا چشم اندازهایی باشدکه پیروزی‌ها در آنها به دست آمده است.[۱۱]
بین پنج موضوع پنج نقش برجسته شاپور نوعی موازات و همسانی شامل صحنه‌هایی است که بیانگر یک نوع اعمال است. پراکندگی این صحنه‌ها در محوطه‌هایی است که گاهی بسیار دور از یکدیگر قرار دارند ولی این دور بودن موجب ایجاد تنوع حالات در افراد و صحنه‌ها نمی‌شود مانند حالات فیلیپ عرب.[۱۱]
نقش برجستهٔ دارابگرد
اسب پادشاه حیوان بزرگی است که به سنگینی روی چهار پای خود ایستاده است. نقش برجسته دارابگرد برخلاف سایر نقش برجسته‌های شاپوری، تنها نقش برجسته ایست که حیوان را در حالی نشان می‌دهد که دو پای جلویی خود را به صورت صاف و مستقیم روی زمین نهاده است.
در جاهای دیگر قاعده چنین است که یکی از پاهای جلویی از زمین بلند شده است. بر پیشامی این اسب نیز یک کاکل قرار دارد.[۱۲] سیریادس
از بین رفتن سلسله پادشاهی سورها به مدت یک سوم قرن اغتشاش عمیقی را در امپراتوری روم به دنبال داشت که با کودتای نظامی و با جنگهای ناگوار پارسی‌ها و بربرها و همچنین شیوع طاعون ضعیف تر شده بود.[۱۳]
در سال ۲۳۹ هترا شهر قلعه‌ای به دست پارسیان افتاد منابع برای نسبت دادن این پیروزی به اردشیر یا شاپور توافق ندارد که این امر قابل درک است زیرا هر دو نفر اینها در قدرت سلطنت شریک بودند.[۱۴]
با سلام و عرض ادب
خدمت برادر عزیزم جناب معینی سوالی داشتم و آن اینکه چرا رونمایی از این اثار در کازرون اتفاق نیوفتاده است ؟؟؟
چرا شیراز / ایا نیاز به امکانات خاصی بود یا برگزاری همچنین مراسمی برای دوستان ما در میراث فرهنگی سخت بود ؟
در صورتی که اگر در کازرون برگزار می شد مطمئنا استقبال بیشتری صورت می گرفت .