از قدیمی‌ترین دیدنی های کازرون است. این بازار در گذشته رونق بسیار خوبی داشت و در حال حاضر نیز از وضعیت خوبی برخوردار است و قلب اقتصادی شهر کازرون به شمار می‌آید. مجموعه بازار کازرون به‌خاطر معماری تاریخی به ثبت ملی رسیده است.
مسیر دسترسی به بازار کازرون
بازار کازرون از میدان شهدا سه ورودی، از خیابان شهدای شمالی چند ورودی، از خیابان ابواسحق یک ورودی، از کنار مسجد بازار یک ورودی، از خیابان حضرتی یک ورودی و از خیابان ابوذر چند ورودی دارد.
نمای داخلی بازار کازرون
بازار کازرون از جاذبه های گردشگری استان فارس به شمار می‌آید و وسعت زیادی دارد. این بازار از مدرسه علمیه صالحیه (میدان مسجد مدرسه) شروع می‌شود و به خیابان ابواسحق می‌رسد. در گذشته‌ای نه چندان دور که هنوز خیابان ابواسحق احداث نشده بود، این بازار یکسره تا میدان خیرات (میدان شهدای فعلی) ادامه داشت. با احداث خیابان ابواسحق، این بازار به دو قسمت تقسیم شد.
بازار کازرون مانند دیگر بازارهای تاریخی استان فارس ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد و هنوز می‌توان با گذر در این بازار بومی اصالت، قدمت و حجره‌های سنتی را مشاهده کرد. روزگاری در این بازار راسته‌های مختلفی از صنایع دستی چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کرد؛ اما اکنون این راسته‌ها جای خود را به مشاغل دیگری داده‌اند و هنرمندان کازرون نیز به‌خاطر رکود فروش صنایع دستی دست از کار کشیده‌اند. در حال حاضر، راسته آهنگری و بازار نمدمال‌ها فعالیت نمی‌کنند.
در نزدیکی بازار کازرون فارس مساجد متعددی وجود دارد؛ اما مسجد جامع بازار به همت بازاریان همچنان پابرجا است. بنای نخستین مسجد جامع بازار مربوط به قرن هفتم هجری است و از مساجد مهم کازرون محسوب می‌شود. در بازار رسم بود که هنگام اذان ظهر کسبه با کشیدن پارچه‌ای در جلوی مغازه‌شان برای خواندن نماز اول وقت به مسجد کنار بازار بروند.
بازار تاریخی شاه حمزه، بازار برادران و بازار مسگرها (بازار ابافتح) از زیرمجموعه‌های بازار کازرون به شمار می‌آیند که ثبت ملی شده‌اند. بازار شاه حمزه در سال ۱۳۸۵ به شماره ۱۵۵۳۷ و بازار مسگرها نیز در تاریخ ۱۷ خردادماه ۱۳۸۵ به شماره ۱۵۶۱۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدند.
تاریخچه بازار کازرون
در متون قدیمی مربوط به قرن‌های چهارم و پنجم، نام محله بازار در کازرون آمده است. اگرچه بنای بخش‌های قدیمی و هسته اصلی بازار کازرون مربوط به دوران قاجار است، طی دوره‌های مختلف تاریخی این مجموعه بازار تخریب و بازسازی شد. همچنین در دوران صفویه حجره‌ها و مغازه‌های متعددی در بازار بنا شد. تعدادی حمام، مسجد و کاروان‌سرا نیز در کنار بازار ساخته شدند.
این بازار محلی برای دادوستد اهالی شهر و روستاهای اطراف بود و در آن کارهای تولیدی، تجارت و بازرگانی (صادرات و واردات) صورت می‌گرفت. در نقاط مختلف بازار، دکان‌هایی برای پخت غذاهای متنوع، کله‌پزی، کبابی، آش‌فروشی، قهوه‌خانه و… قرار داشت.
در بخش تجارت، مشاغلی همچون بزازی (پارچه‌فروشی)، خرازی، بقالی، خرده‌فروشی، عطاری، زرگری و… حضور داشتند.
در بخش تولیدی نیز مشاغل مختلفی از جمله صنعت ساخت ظروف فلزی (رویگری، مسگری و آهنگری)، ابزار و یراق کشاورزی، دامداری و بنایی، صنایع ساختمانی، تولید کفش، تولید فرش (نمدمالی)، تولید کلاه‌های نمدی (کلاه‌مالی)، رنگرزی، قنادی (تولید انواع شیرینی، نبات، حلوا، مسقطی، پشمک و…)، علاقه‌بندی (ریسمان‌تابی)، ندافی (لحاف و تشک‌دوزی)، کارخانه آسیاب و خیاطی مشغول به کار بودند.
معماری بازار کازرون
بازار کازرون فارس از بخش‌های گوناگونی تشکیل شده است که در هر بخش از آن می‌توان معماری متفاوتی را مشاهده کرد. برخی از بخش‌های بازار دارای سقف‌های بلند هستند و طاق‌هایی پی‌در‌پی دارند. همچنین مصالح به‌کار رفته در ساخت بازار کازرون شامل سنگ و گچ می‌شود.
بخش های مختلف بازار کازرون
بازار کازرون از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است و راسته‌ها یا بازارهای کوچکی دارد که به‌صورت تخصصی فعالیت می‌کنند و همگی زیرمجموعه بازار بزرگ و قدیمی کازرون محسوب می‌شوند. بازار مسگری (ابافتح)، بازار شاه حمزه، بازار امام‌خمینی (معین)، بازار مخی (نخل)، بازار نمدمال‌ها، بازار برادران، راسته طلافروشان، راسته لباس‌فروشان و راسته کفش‌فروشان از بازارهای زیر مجموعه بازار بزرگ کازرون محسوب می‌شوند.
بازار شاه حمزه
بازار شاه حمزه از قسمت جنوبی امامزاده شاه حمزه شروع و به میدان نسبتا وسیعی به نام میدان رنگرزی (بازار رنگرزی) منتهی می‌شود. سقف بازار شاه حمزه قدیمی و طاق‌مانند است و نورگیرهایی به نام خورک (سوراخ‌های گشاد) در آن تعبیه شده است.
با احداث خیابان حضرتی (ولی‌عصر) و بازسازی امامزاده شاه حمزه، بخشی از بازار و مغازه‌های ابتدای این بازار تخریب شدند. عملیات مرمت بازار تاریخی شاه حمزه شامل سنگ‌فرش، مقاوم‌سازی ستون‌ها و سفیدکاری سقف و دیوار در مدت سه ماه انجام شد.
بازار مسگرها (بازار ابافتح)
از قدیمی‌ترین بخش‌های بازار کازرون فارس، می‌توان بازار مسگرها یا بازار ابافتح را نام برد که همچنان بافت سنتی‌اش را حفظ کرده است و طاق‌های جناغی دارد.
میدان یا بازار مسگرها محوطه‌ای به وسعت حدود ۵۰۰ مترمربع و به‌صورت مستطیل است. گوشه جنوب‌شرقی این میدان به‌وسیله بازار طاقی و قدیمی کوچکی به بازار شاه حمزه راه دارد. در همین زاویه از میدان، مسجد حاج تاج نیز قرار دارد. این مسجد کوچک را فرد خیری به نام حاج زین‌العابدین تاج‌الذاکرین در حدود سال ۱۳۰۰ شمسی تاسیس کرد. مغازه‌های اطراف مسجد نیز متعلق به همین بنا و وقف آن است.
بخشی از مغازه‌های میدان مسگرها بناهای قدیمی دارد که متاسفانه برخی از آن‌ها در حال فرسودگی کامل و در شرف تخریب هستند.
گوشه شمال‌شرقی میدان مسگرها به کوچه‌ای راه دارد که با انشعاب‌هایی میدان حاج تاج را به خیابان حضرتی، بازار ابافتح و میدان حسینیه مسجد بازار متصل می‌کنند. در گوشه شمال‌غربی میدان، بازاری است که میدان مسگرها را به بازار ابالفتح وصل میکند. مغازه‌های این بازار کوتاه، قدیمی و طاقی‌شکل است و جزو میدان مسگرها محسوب می‌شود.
بازار نمدمالی
بازار نمدمالی در راستای شرق به غرب در خیابان شهدای شمالی قرار دارد و دلیل نام‌گذاری آن به‌خاطر وجود کارگاه‌های تولید نمد بود که متاسفانه در حال حاضر فقط یک کارگاه باقی مانده است.
مغازه‌های این بازار دارای دو در هستند که به کوچه‌های شمالی و جنوبی بازار باز می‌شوند. قبل از تاسیس خیابان شهدای شمالی، بازار نمدمالی در قسمت شرقی به بازار آهنگری متصل می‌شد.
در قدیم دو کارخانه آسیاب به نام‌های آسیاب محسنی و آسیاب شاکر در شمال و جنوب این بازار قرار داشت. در حال حاضر، فقط کارخانه آسیاب شاکر باقی مانده که به کارخانه یخ‌سازی تبدیل شده است.
بازار امام خمینی (بازار معین)
بازار امام خمینی یا بازار معین در امتداد بازار نو قرار دارد و تا میدان شهدا امتداد می‌یابد. قسمت انتهایی و جنوبی آن با پیوستن به فضای میدان بزرگ شهدای فعلی، تغییر یافت. این بازار قبل از انقلاب به بازار معین (معین‌التجار) معروف بود و یکی از بازارهای بزرگ، پررونق و شلوغ شهر محسوب می‌شد.
تا قبل از دهه ۱۳۵۰، شهربانی شهر در وسط این بازار قرار داشت؛ به همین دلیل به «بازار شهربانی» نیز مشهور بود.
