عقیق : خطبه صد و پانزده نهج البلاغه، دعایی است که امام علی(ع) برای طلب باران بر زبان آورده است: خداوندا! کوههاى ما از بى آبى از هم شکافته و زمین ما به صورت غبار درآمده است، چهار پایان ما در عطشند و در خوابگاه خویش متحیرند، همچون زنان بچه مرده ناله سر داده اند و از زیادى رفت و آمد به سوى چراگاه ها و آبگاه ها و نیافتن آب و علف خسته شده اند. بار خدایا! به ناله گوسفندان و آتش و آه سوزناک شتران رحم فرما! بار خدایا! به سرگردانى آنها در راهها و ناله هاشان در خوابگاه ها ترحم فرما!
الها! هنگامى بیرون آمده ایم که خشکسالى پى در پى به ما هجوم آورده و ابرهاى به ظاهر پرباران از ما پشت کرده اند تو مایه امید هر بیچاره و حل کننده مشکلات هر طلب کننده،در این هنگام که یاس و نومیدى بر مردم چیره شده و ابرها از باریدن بازداشته شد و حیوانات بیابانى رو به هلاکت گذارنده اند، تو را مى خوانیم و تقاضا داریم که ما را به اعمالمان مؤاخذه نکنى! و ما را به گناهانمان مگیرى، رحمتت را به وسیله ابرهاى پرباران و بهاران پُرگیاه و گیاهان سرسبز و پرطراوت، بر ما گسترده دار!، باران دانه درشت خود را آنچنان بر ما ببار که زمینهاى مرده زنده شوند و آنچه از دست رفته است بازگردد.
پروردگارا! بارانى زنده کننده، سیراب سازنده، کامل، همگانى، پاکیزه، پر برکت، گوارا،رویاننده، از ناحیه خودت بر ما نازل فرما! بارانی که گیاهان پربرکت و شاخه هاى پرثمر به بار آورد و برگهایش سرسبز و خرم باشد چنان که بندگان ضعیف را به توان رساند و سرزمینهاى مرده را زنده گرداند.
خداوندا! آبى ده که تپه ها و کوههاى بلند ما را پر گیاه سازد و در دامنه ها و دشتها جارى گردد، سرزمین ما را برکت بخشد، میوه ها با آن به ما روى آورند، حیوانات ما با آن زندگى کنند و سرزمینهاى دورتر از ما نیز با آن بهره مند گردند و روستاهاى ما از آن مدد گیرد. (همه اینها را) از برکات واسع و عطاهاى فراوان خویش بر سرزمینهاى فقیر و حیوانات وحشى عنایت فرما، خداوندا! بارانى دانه درشت و پى در پى براى سیرابى گیاهان ما فروفرست، آن چنان که قطراتش یکدیگر را برانند و دانه هایش به شدت بر هم کوبیده شوند، نه رعد و برقى بى باران و ابرى بى ثمر و نه ابرهاى کوچک و پراکنده و نه دانه هائى ریز همراه بادهاى سرد، بلکه بارانى مرحمت کن که قحطى زدگان به نعمت فراوان رسند و به برکت آن خشکسالى زدگان زنده گردند، زیرا توئى که بعد از نومیدى مردم باران را فرو مى فرستى و رحمتت را بر آنها همه جا گسترش مى دهى و تو سرپرستى هستى که همه کارهایت ستوده است». (اقتباس از سوره شورى آیه ۲۸٫)
دستور به نماز باران
یکى از دستورات اسلام این است که هنگام خشکسالى و قحطى دعا کنند تا خداوند به آنها باران دهد و یا نماز «استسقاء»(طلب باران) بخوانید. این نمازدو رکعت است و همانند نماز عید در بیابان انجام مى شود،در قنوت آن ازخداوند باران مى خواهند، البته پیش از نماز همه شرکت کنندگان سه روز، روزه مى گیرند، توبه مى نمایند و هر کس حق دیگرى به گردن دارد مى پردازد پابرهنه و با لباسهاى ساده همراه کودکان، پیرمردان و حتى حیوانات را به صحرا مى برند که بیشتر مورد رحمت خدا قرار گیرند.
نماز باران جد پیامبر(ص)
در تاریخ مواقع فراوانى پیش آمده که مردم به خشکسالى دچار شدند و بزرگان مذهبى بدین وسیله از خداوند در خواست باران نمودند، ازجمله در جاهلیت مردم به قحطى مبتلا شدند و از عبدالمطلب خواستند که از خدا درخواست باران کند. او محمد(ص) را که کودکى بود به دوش گرفت و ازخداوند طلب باران نمود و خداوند دعاى او را مستجاب کرد و به آنها باران عنایت فرمود. در زمان پیامبر(ص) نیز مردم به این وضع دچار شدند و پیغمبر(ص) نیز از خداوند باران خواست و او باران و رحمتش را بر مسلمانان نازل کرد.
نماز باران خلیفه دوم
در زمان عمر بن خطاب نیز براى مردم قحطى پیش آمد و او عباس عموى پیغمبر را برداشت و خداوند را به عموى پیغمبر قسم داد و باران نازل شد.(شرح ابن ابى الحدید، جلد۷، ص ۲۷۰-۲۷۵) خطبه مورد بحث نیز مى رساند که در زمان امام علی(ع) مردم به چنین وضعى مبتلا شدند و امام(ع) از خداوند طلب باران نموده است.
نماز باران امام رضا(ع)
در ایامی که امام رضا(ع) در خراسان به سر می برد مدتی خشکسالی شد و باران نیامد. عده ای از منافقان و حاشیه نشینان مجلس مأمون از این حادثه سوء استفاده کرده و شایع نمودند که چون که مأمون علی بن موسی(ع) را ولیعهد خود گردانیده است و این امر را خداوند دوست ندارد به همین جهت باران قطع شده و برکات الهی نازل نمی شود. مأمون در روز جمعه ای از امام تقاضا کرد که برای نزول باران و رحمت الهی دعا کند اما امام رضا(ع) فرمود: روز دوشنبه برای اقامه نماز استسقاء بیرون خواهم آمد زیرا جدم رسول الله(ص) را به همراه امیرمؤمنان علی(ع) در عالم رؤیا زیارت کردم و پیامبر به من فرمود: پسرم! تا روز دوشنبه صبرکن و سپس در آن روز به صحرا برو و از درگاه خداوند متعال طلب باران نما! خداوند باران رحمت خود را می فرستد و مردم به عظمت و عزت تو در پیشگاه خداوند پی می برند و به بزرگی مقامت واقف می گردند.
روز دوشنبه فرارسید مردم از خانه ها بیرون آمدند، امام رضا(ع) به صحرا رفت و مردم نیز گرد آمدند و چشم به حرکات و سکنات آن حضرت دوختند امام دو رکعت نماز استسقاء را اقامه کرده و آنگاه بالای منبر رفت و در خطبه بعد از حمد و ثنای الهی فرمود: الهم یا رب انت عظّمت حقّنا اهل البیت فتوسلوا بنا کما امرت و اهلوا فضلک و رحمتک و توقعوا احسانک و نعمتک فاسقهم سقیاً نافعاً عاما غیر رایث و لاضائر ولیکن ابتداء مطرهم بعد انصرافهم من مشهد هم هذا الی منازلهم و مقارهم: خدایا! ای پروردگار من! تو حق ما اهل بیت(ع) را بزرگ شمرده ای. این مردم به ما متوسل شده اند همچنان که خودت فرموده ای و به فضل و رحمت تو امیدوارند و چشم انتظار احسان و لطف تواند. اینها را از باران سودمند و فراوان و بی ضرر و زیان خود، سیراب گردان و این باران را پس از بازگشت آنان به خانه هایشان نازل فرما!
یکی از حاضرین در آن اجتماع می گوید: به خدا سوگند همان لحظه حرکت ابرها در هوا شروع شد و رعد و برق پدید آمد، مردم به جنب و جوش افتادند که تا باران نیامده به خانه های خود برگردند. حضرت علی بن موسی الرضا(ع) به آنان فرمود: آرام باشید! این ابر برای این منطقه نخواهد بارید برای فلان ناحیه می رود، آن ابر رفت و ابر دیگری به همراه رعد و برق آمد، مردم دوباره خواستند حرکت کنند، امام فرمود: این ابر نیز به فلان قسمت خواهد رفت، در حدود ۱۰ ابر به همین ترتیب آمد و از فضای منطقه عبور کرد و هر بار امام(ع) فرمود: این ابر برای شما نیست. یازدهمین ابر از راه رسید. امام رضا(ع) فرمود: این ابر را خداوند متعال برای شما فرستاده است، در برابر فضل و کرم خداوند، شکر کرده و به سوی منازل خویش بازگردید تا شما به خانه نرسیده اید باران نخواهد بارید. آنگاه امام رضا(ع) از فراز منبر پائین آمده و مردم نیز به خانه هایشان رفتند، در همین هنگام بود که باران شدیدی نازل شده و تمام حوض ها، گودالها و نهرها را پر کرد و مردم با خوشحالی تمام می گفتند: کرامتها و الطاف الهی بر فرزند رسول گرامی اسلام(ص) مبارک باد. بعد از نزول باران و سیراب شدن زمین از برکات الهی و خوشحالی مردم، حضرت رضا(ع) به میان جمعیت آمده و آنان را موعظه کرده و به شکرگزاری از نعمتهای الهی به درگاه پروردگار منان دعوت نمود.
